Đề tài do nhóm nghiên cứu của tác giả Ngô Minh Oanh (Viện Nghiên cứu Giáo dục) thực hiện, tập trung tìm hiểu và đánh giá thực trạng cơ hội học tập của trẻ em nhập cư tại TP.HCM, đồng thời đưa ra các giải pháp nhằm đảm bảo quyền tiếp cận giáo dục cho đối tượng này.
Trong quá trình triển khai, nhóm đã tiến hành khảo sát trên diện rộng, bao gồm nhiều nhóm khách thể: học sinh đang theo học trong nhà trường, học sinh ngoài nhà trường, phụ huynh có con đi học cũng như không đi học, giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục, cán bộ quản lý kinh tế – xã hội và cả các chuyên gia giáo dục ở nhiều địa phương, cơ quan khác nhau. Kết quả khảo sát cho thấy đa phần phụ huynh nhập cư đến từ các tỉnh miền Trung và miền Nam, phần lớn làm việc ngoài khu vực nhà nước với những nghề mang tính tự do. Hầu hết các hộ gia đình nhập cư chỉ có đăng ký tạm trú (chủ yếu dạng KT3) và tỷ lệ thuê nhà ở khá cao. Một bộ phận phụ huynh vẫn gặp khó khăn khi xin nhập học cho con, tuy nhiên nhìn chung họ hài lòng với chương trình học và môi trường giáo dục hiện tại, cho rằng cơ bản đã đáp ứng được nhu cầu học tập của con em.
Dù vậy, việc bảo đảm cơ hội học tập cho trẻ nhập cư vẫn còn những hạn chế nhất định. Có 8,7% giáo viên giảng dạy tại các khu vực đông học sinh nhập cư được đánh giá chỉ ở mức trung bình hoặc thấp hơn; đồng thời 21,4% giáo viên tự nhận năng lực dạy học của mình chưa thật sự phù hợp. Đây là thách thức lớn trong bối cảnh ngành giáo dục đang đổi mới, nhất là khi ở một số quận huyện, tỉ lệ giáo viên trên học sinh ở bậc tiểu học cao gấp đôi so với quy định của Bộ GD&ĐT. Vì vậy, việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và đảm bảo cơ hội tiếp cận giáo dục công bằng cho học sinh nhập cư trở thành yêu cầu cấp thiết.
Trên cơ sở đó, nhóm nghiên cứu đã đề xuất 9 giải pháp đồng bộ, bao gồm:
Tăng cường công tác truyền thông về vai trò, đóng góp của người nhập cư và nâng cao nhận thức xã hội về giá trị giáo dục, từ đó xây dựng chính sách pháp lý phù hợp để bảo đảm cơ hội học tập.
Xây dựng đội ngũ giáo viên vững chuyên môn, gần gũi và có tinh thần trách nhiệm với cộng đồng.
Nâng cao năng lực cho giáo viên chủ nhiệm, đặc biệt trong việc hỗ trợ học sinh khó khăn và phối hợp hiệu quả với gia đình, trong đó có gia đình nhập cư.
Phát huy sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường để tăng khả năng tiếp cận giáo dục cho trẻ em nhập cư.
Quy hoạch, đầu tư cơ sở vật chất trường lớp, hướng đến bình đẳng giáo dục giữa các nhóm học sinh.
Nghiên cứu áp dụng chính sách miễn học phí ở bậc THCS, đảm bảo công bằng giữa trường công lập và tư thục.
Làm rõ vai trò và cơ chế phối hợp giữa các lực lượng giáo dục trên địa bàn TP.HCM trong việc hỗ trợ học sinh nhập cư.
Nâng cao năng lực quản lý, tổ chức dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông mới, chú trọng phát triển năng lực và phẩm chất cá nhân, nhất là đối với học sinh có hoàn cảnh khó khăn.
Các trường sư phạm cần trang bị cho sinh viên kiến thức và kỹ năng về tình hình nhập cư, tâm lý trẻ em nhập cư, phương pháp giảng dạy phù hợp và các giải pháp bảo đảm cơ hội học tập cho đối tượng này.
Phát triển bởi Lạc Việt